اندازه و شکل شکم در دوران بارداری

مادران باردار همیشه سایز شکم های خود را با هم مقایسه می‌کنند. اما شکم هر شخص با توجه به خصوصیات فردی خود او بزرگ می‌شود و اگر شکم کسی خیلی بزرگ شد صرفا به این معنا نیست که وزن نوزاد او نیز خیلی بالا خواهد بود.

شکل و اندازه شکم به عوامل مختلفی بستگی دارد. در بارداری اول،  فرم شکم صیقلی و عضلانی است؛ اما در بارداری‌های بعدی عضلات کم کم شل و کشیده می‌شوند و بزرگی شکم می تواند به این دلیل باشد که عضلات شل شده نمی‌توانند جنین را محکم در بر بگیرند؛ عوامل دیگری همچون تعداد قل ها، میزان مایع آمنیوتیک، وضعیت قرارگیری جنین نیز در اندازه شکم تاثیر دارند. قد و قامت مادر باردار نیز در این امر دخیل است.

آیا بزرگی یا کوچکی شکم به بزرگی یا کوچکی جنین ارتباطی دارد؟

به هر حال نمی‌تواند داخل شکم خود را ببینید و تنها سرنخی که روزبه‌روز درباره جنین رو به رشد خود دارید چیزهایی است که می‌بیند و حس می‌کند. اگر باردار هستید و نسبت به اندازه یا شکل شکم خود نگرانی دارید با ما همراه باشید.

عوامل موثر بر اندازه شکم در دوران بارداری

دکتر ترودی اسمیت، متخصص زنان و زایمان، توضیح می‌دهد: عواملی وجود دارد، مثلاً چند قلو حامله هستید، فرزندتان به کدام سمت دراز کشیده است و چه میزان مایع آمنیوتیک دارید. بانوانی که توازن ماهیچه ای خوبی دارند (ماهیچه های محکم تر شکم و رحم) یا افرادی که بلند قدترند و ساختار استخوانی دراز‌تری دارند، احتمالاً شکم بزرگی نخواهند داشت. در حالی که بانوانی با ساختار استخوانی کوتاه‌تر، شکم برجسته‌تری خواهند داشت، زیرا فضای زیادی برای گسترش رحم وجود ندارد. بانوان مسن‌تر با توازن ماهیچه ای نسبتاً ضعیف‌تر بچه را در قسمت پایین شکم حمل می‌کنند. در بارداری‌ های دوم و سوم نیز شکم پایین تر قرار می‌گیرد. معمولاً نسبت به اولین حاملگی در بارداری‌ های بعدی شکم زودتر نمایان می‌شود، زیرا ماهیچه‌ها آرام‌ترند. البته این موارد بستگی زیادی به وضعیت بدن، ژنتیک و اندازه شما دارد. اگر پزشک افزایش وزنتان را مناسب می‌داند و درباره رشد و نمو فرزندتان نگران نیست، شما نیز نباید ناراحت باشید.

روش اندازه گیری میزان رشد جنین در رحم

رشد جنین با اندازه‌‌گیری بالای استخوان لگن تا بالای رحم محاسبه می‌شود. دکتر اسمیت می‌گوید : وقتی دراز کشیده‌اید و ما از بالای استخوان لگن تا بالای رحم را اندازه‌گیری می‌کنیم، در حقیقت، این میزان برای همه یکسان است. این روش اندازه‌گیری پس از هفته بیست و ششم، 26 سانتیمتر است؛ وقتی ‌که بیست و هشت هفته باردارید 28 سانتیمتر و تا هفته سی و ششم بارداری، اندازه‌گیری ادامه می یابد. از هفته سی و ششم، این اندازه کوچک می‌شود. در سراسر جهان از نظر نموداری چنین بوده است. بنابراین وقتی دراز می‌کشید، رحم همه مشابه ‌است. فقط به این بستگی دارد که ایستاده باشید یا اینکه رحم شما کجا قرار گرفته باشد. برای بارداری‌ های چندقلویی فرق می‌کند، اما برای بارداری‌ های تک قلو (فقط یک بچه) این حالت معمول است.

عوامل موثر بر شکل شکم در دوران بارداری

احتمالاً شکل شکم شما از روشی که فرزندتان دراز کشیده است، تاثیر می‌پذیرد. اکثر بچه‌ها با سر و صورتی به سمت پایین در رحم دراز می‌کشند، اما درصدی از بچه‌ها وضعیت‌های متفاوتی به خود می‌گیرند. امکان دارد بچه‌ای که در عرض شکم دراز کشیده است، شکل شکم را تغییر دهد. اگر فرزندتان در عرض شکم دراز کشیده است، پهلوی شکمتان پهن‌تر خواهد بود. اگر فرزندتان سر به بالاست، بالای شکمتان بزرگ می‌شود یا اگر بچه سر به پایین است، شاید شکم پایین‌تر باشد. همچنین باید به یاد بسپارید که مایع آمنیوتیک، اندازه رحم شما، اندازه بچه و اندازه جفت همگی در اندازه شکم موثرند.

آیا از روی شکل شکم در دوران بارداری می توان جنسیت فرزند را تشخیص داد؟

به رغم داستان‌های بعضی از مادربزرگ‌ها، شکل شکم نشان نمی‌دهد که دختر یا پسر خواهید داشت. باورهایی وجود دارد که می‌گوید : شکمی سفت و به سمت بالا به معنای پسر است و داشتن  شکمی به سمت پایین که به دو سو گسترش یافته، به معنای دختر است. (بله، حقیقت دارد!) اما این نیز یکی دیگر از آن باورهای غریب بارداری است که هیچ ادله‌ی پزشکی حامی آن نیست. شکل شکمتان با شکل بدنتان و توازن ماهیچه ای مشخص می‌شود و به طور کل ارتباطی با جنس بچه ندارد.

شکم بزرگ در بارداری نشانه چیست؟

عموماً اندازه شکم ارتباطی به بزرگ یا کوچک بودن اندازه بچه ندارد، اما اگر فرزندتان به نسبت سنش دُرشت است (بزرگ‌تر از حد میانگین جنین در آن هفته از بارداری)، پزشک شما پیش از بررسی عوامل دیگر، ابتدا احتمال ابتلا به دیابت را بررسی خواهد کرد. اگر در حدود هفته بیست و هشتم تا سی‌ام، فرزندتان برای مدت بارداری‌اش بزرگ باشد، پزشک یا ماما شما را برای آزمایش گلوکز (قند) می‌فرستد تا احتمال دیابت بارداری از رده خارج شود. اما مادرانی وجود دارند که بدون ارتباط با دیابت بارداری، فرزند درشتی دارند، و این به سابقه‌ی خانوادگی مرتبط می‌شود.

پسِ شکم شما یک جورهایی بزرگ است. خب طبیعی است، یک بچه در حال شکل‌گیری است. شاید هم دوتا، یا سه‌تا. مسلما چند قلوها جای بیشتری در شکم اشغال می‌کنند. اما ممکن است به خاطر وضعیت جنین در رحم یا حتی فرم بدن شما شکم‌تان بزرگ‌تر نشان دهد. شکم باردار روی بدن یک بانوی لاغر می‌تواند بسیار بزرگ به‌نظر برسد.

اگر این اولین بارداری شما نیست، احتمال دارد متوجه شوید خیلی زودتر از بار اول شکم‌تان بزرگ شده و سرعت رشد آن هم بیشتر است. دلیلش این است که بعد از بارداری اول عضلات شکم شما مقداری کشیده شده و راحت‌تر تسلیم فشار رحم در حال رشد می‌شود.

باری دیگر می‌گوییم، پزشک یا مامای شما در هر بار مراجعه شکم شما را اندازه‌گیری می‌کند و تحت نظر دارد. در مواردی نادر، شکم بزرگ می‌تواند به دلیل زیاد بودن مایع آمنیوتیک (پلی هیدرآمنیوس) باشد و پزشک این عارضه را به موقع تشخیص می‌دهد و درمان می‌کند.

کوچک بودن شکم در بارداری نشانه چیست؟

خوب غذا می‌خورید. ورزش می‌کنید. منظم به پزشک خود مراجعه می‌کنید. ولی اطرافیان به شما می‌گویند شکم تان نسبت به زمان بارداری کوچک است یا می‌پرسند آیا واقعا خوب غذا می‌خورید؟ بنابراین به رغم اطمینان‌ خاطری که پزشکتان در مورد سلامت و رشد مناسب جنین به شما می دهد، باز هم نگران شکم کوچک خود هستید!

مانند خود جنین، شکم هم در بارداری های مختلف اندازه های مختلفی پیدا می‌کند. فراموش نکنید که پزشک یا مامای شما اندازه جنین را نسبت به زمان زایمان و اندازه شکم شما مدام تحت نظر دارند و در هر مراجعه شکم شما را بررسی می‌کند. این اندازه‌گیری‌ها به آن‌ها می‌گوید که شکم شما چقدر رشد کرده است. (نرخ طبیعی رشد رحم مادر باردار حدود یک سانتیمتر در هفته است.)

توجه داشته باشید که اگر عضلات شکم شما خیلی قوی و سفت باشد اجازه نمی‌دهند رحم در حال رشد شما آن‌قدر که بقیه انتظار دارند بیرون بزند. اگر قدبلند هستید احتمالا شکم شما کوچک‌تر از یک مادر کوتاه قد که شکمش دقیقا اندازه شماست خودش را نشان می‌دهد.

تنها مشکل احتمالی مرتبط با شکم کوچک عارضه‌ای است به نام الیگوهیدرآمنیوس که در آن مایع آمنیوتیک بسیار کم می‌شود. اما این از مواردی است که پزشک در مراجعات منظم بارداری متوجه می‌شود، بنابراین اگر به موقع مراجعات خود را انجام داده‌اید، شما و جنینی که در شکم کوچکتان شما رشد می‌کند کاملا سالم هستید.

علت کوچک شدن ناگهانی شکم در بارداری

در ماه های آخر بارداری شکم شما باید هر هفته بزرگ تر شود. کوچک شدن ناگهانی شکم از مواردی است که نیاز به اقدامات سریع دارد. اگر به یکباره مشاهده کردید که شکم شما کوچک شده و به دنبال آن مقداری مایع آبکی از واژن شما خارج شد، پارگی کیسه آب مطرح می شود که نیاز به اقدامات سریع و دقیق پزشکی دارد. بنابراین در صورت وقوع این حادثه هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

علت پهن بودن شکم در بارداری

شکم پهن می‌تواند به معنای آن باشد که جنین شما به صورت عرضی دراز کشیده و به جای این‌ که سرش بالا یا پایین باشد در طرفین قرار گرفته است. اگر چنین باشد پزشک‌تان می‌تواند این موضوع را تشخیص بدهد. معمولا اشکالی ایجاد نمی‌کند مگر آن‌که جنین در زمان زایمان به حالت سروته در نیاید که در این صورت نیازمند عمل سزارین خواهید شد.

اگر در زمان بارداری اضافه وزن داشته باشید ممکن است احساس کنید شکم‌تان پهن‌تر از مادران باردار دیگر است. اگر شاخص توده بدنی شما در زمان شروع بارداری بین ۲۵ تا ۲۹ است، باید در کل مدت بارداری بین ۷ تا ۱۱ کیلوگرم اضافه کنید. اگر این شاخص بالاتر از ۳۰ بوده، نباید بیشتر از ۵ تا ۹ کیلوگرم وزن اضافه کنید. دستورالعمل‌های پزشک یا مامای خود را برای خوردن غذاهای سالم و مقدار درست آن رعایت کنید تا شما و جنین‌تان مشکلی نداشته باشید.

7 عوامل موثر بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری

اما واقعاً نیازی به نگرانی نیست. زیرا اندازه شکم مادران باردار و شکل‌ و سایز متفاوتی دارند و دلایل مختلفی برای شکل و سایز شکم مادر باردار وجود دارد. پس مجددا هفت علت اصلی تفاوت در شکل و اندازه شکم در مادران باردار را در زیر می خوانیم.

• تاثیر قد مادر بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری
• تاثیر تعداد زایمان بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری
• تاثیر وضعیت قرارگیری جنین بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری
• تاثیر اعضای داخلی شکم بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری
• تاثیر بارداری های قبلی بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری
• تاثیر میزان مایع آمنیوتیک بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری
• تاثیر اندازه‌ جنین بر شکل و اندازه شکم در دوران بارداری

تغییرات اندازه شکم در ماه اول بارداری

در ماه اول بارداری نباید انتظار بزرگ شدن شکم خود را داشته باشید، در حقیقت این مساله در مورد سه ماه اول بارداری صدق می کند. زیرا در این زمان جنین و متعقات او از جمله جفت و کیسه آب هنوز آنقدر کوچک هستند که موجب برآمدگی شکم شما نخواهند شد. در هفته 20 ام بارداری، فوندال هایت یعنی بالاترین نقطه رحم به ناف می رسد و این زمانی است که به تدریج شما می توانید از روی بزرگ شدن اندازه شکم خود، رشد فرزند دلبندتان را نظاره گر باشید.

علت بزرگ شدن شکم در سه ماهه اول بارداری

با توجه به این که در این زمان رشد و تکامل جنین درون رحم از محدوده لگن مادر فراتر نمی رود، بزرگ شدن شکم مادران باردار، خصوصا در موارد تک قلویی، در سه ماهه اول معمولا ناشی از تجمع چربی در این نواحی خواهد بود.

علت پایین بودن شکم در بارداری

سخت است که در دوران بارداری سایز شکم خود را با دیگر دوستان باردارمان مقایسه نکنیم. اما اگر شکم شما چندان بزرگ نشده ناراحت نشوید؛ زیرا هیچ اندازه استاندارد و معیاری خاصی در این مورد وجود ندارد. همانطور که وزن نوزادان با هم تفاوت دارد، سایز شکم مادران در بارداری نیز با هم یکسان نیست.ممکن است شکم یک مادر باردار، متناسب و صیقلی و هندوانه ای شکل باشد و یا اینکه خیلی بزرگ به نظر برسد.

فیزیک برخی از مادران باردار به گونه‌ایست که شکم شان پایین قرار می‌گیرد یا این‌که بارداری دوم یا سوم آن‌هاست و عضلات و رباط‌هایی که رحم در حال رشد را نگه می‌دارد کشیده و ضعیف شده و نمی‌تواند مانند قبل رحم را نگه دارد. در اواخر دوره بارداری ممکن است متوجه شوید که انگار یک شبه شکم شما پایین‌تر آمده است. احتمالا به این خاطر است که جنین واقعا پایین آمده تا برای تولد آماده شود (تمام جنین‌ها این کار را نمی‌کنند. بعضی از آن‌ها تا شروع زایمان پایین نمی‌آیند). اگر این اتفاق پیش از هفته ۳۷ افتاده است، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید، چرا که ممکن است به معنای زایمان زودرس باشد.

بزرگترین مشکل پایین بودن شکم در بارداری این است که ممکن است به کمر شما فشار بیاورد. ورزش‌های مناسب می‌تواند احساس ناراحتی و درد کمر شما را کاهش دهد.

بالا بودن شکم در بارداری نشانه چیست؟

«انگار یک توپ بسکتبال قورت داده‌ای!» این جمله‌ای است که معمولا درباره بانوانی که انگار جنین شان جلو و بالا قرار گرفته است می‌گویند. در واقع دقیقا هم همین اتفاق افتاده. اصلا چیز عجیبی نیست که جنین خود را در چنین وضعیتی در رحم قرار بدهد، خصوصا در سه ماهه اول و دوم.

وضعیت بالا بودن شکم در بارداری در برخی بانوان تمام دوران بارداری از اول تا آخر را در بر می گیرد، خصوصا آنان که عضلات شکمی بسیار قوی دارند. دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، اما اگر واقعا نگران هستید با متخصص زنان و زایمان یا مامای خود صحبت کنید.