روح در جنین چه زمانی دمیده می شود؟

در مورد زمان دمیده شدن روح در بدن جنین اختلاف نظر وجود دارد. بعضی ها معتقد هستند که روح پس از چهل شبانه روز در بدن جنین دمیده می شود؛ عده ای دیگر معتقد هستند که روح پس از چهل و دو شبانه روز در جنین دمیده می شود و عده دیگری معتقد هستند که روح پس از چهل و پنج روز در بدن جنین دمیده می شود. نظر دیگری هم وجود دارد که زمان دمیده شدن روح در بدن جنین را بعد از چهار ماهگی می دانند. اما واقعا چه زمانی روح در بدن جنین دمیده می شود؟

پاسخ به این پرسش را باید در آیات الهی و در کلام ائمه معصومین (سلام الله علیهم) که مفسرین آیات الهی هستند جستجو کرد. برای پاسخ به این پرسش، در اینجا به آیاتی از قرآن مجید و حدیثی از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله الطاهرین) درباره خلقت انسان اشاره می کنیم.

مطابق آیات قرآن کریم، شکل گیری وجود انسان شامل مراحل نطفه، علقه، مضغه، شکل گیری استخوان و دمیده شدن روح می باشد. خدای متعال در آیات 12 تا 14 سوره مؤمنون درباره خلقت انسان چنین می فرمایند :

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ سُلَالَةٍ مِنْ طِینٍ ﴿۱۲﴾
و به یقین انسان را از عصاره‏ اى از گل آفریدیم (۱۲)

 

ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَكِینٍ ﴿۱۳﴾
سپس او را [به صورت] نطفه‏ اى در جایگاهى استوار قرار دادیم (۱۳)

 

ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ ﴿۱۴﴾
آنگاه نطفه را به صورت علقه درآوردیم پس آن علقه را [به صورت] مضغه گردانیدیم و آنگاه مضغه را استخوان هایى ساختیم بعد استخوان ها را با گوشتى پوشانیدیم آنگاه [جنین را در] آفرینشى دیگر پدید آوردیم آفرین باد بر خدا كه بهترین آفرینندگان است (۱۴)

از طرف دیگر، پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در حدیثی درباره مراحل خلقت انسان که تایید کننده آیات فوق می باشد چنین می فرمایند :

إِنَّ أَحَدَكُمْ یُجْمَعُ خَلْقُهُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ أَرْبَعِینَ یَوْمًا نُطْفَةً، ثُمَّ یَكُونُ عَلَقَةً مِثْلَ ذلِكَ، ثُمَّ یَكُونُ مُضْغَةً مِثْلَ ذلِكَ، ثمَّ یُرْسَلُ إلَیْهِ الْمَلَكُ فَیَنْفُخُ فیهِ الرُّوحَ، وَیُؤمَرُ بأرْبَعِ كَلِمَاتٍ: بِكَتْبِ رِزْقِهِ وَأَجَلِهِ وَعَمَلِهِ وَشَقِیٌّ أوْ سَعِیدٌ.
هریک از شما 40 روز در شکم مادرش نطفه بوده است، پس از آن، 40 روز علقه بوده، پس از آن، 40 روز مضغه می باشد. پس از آن خداوند فرشته ای به سوی او می فرستد و روح در او [جنین] دمیده می شود و او [فرشته] را به چهار کلمه مامور می سازد و می فرماید که عمل و روزی و مرگ و نیز سعادت یا شقاوت او [جنین] را رقم بزن.

پیامبر خدا حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم)

دقت در آیات بالا و نیز فرمایش پیامبر اکرم (ص) نشان می دهند که خلقت انسان پس از 120 روز (4 ماه) تکمیل می شود و پس از این زمان است که روح در جنین دمیده می شود. البته باید توجه داشت که بحث روح در انسان یک بحث مفصلی است و طبق نظریه فلاسفه دارای مراحل چندگانه است اما آن روحی که از دمیده شدن آن پس از چهار ماه در بدن جنین صحبت می شود، روح انسانی است و بالاترین روح انسان می باشد.

شاید سؤال این باشد که چرا روح انسانی پس از چهار ماه در جنین دمیده می شود و نفخ روح انسانی در جنین از ابتدای شکل گیری آن نیست؟ پاسخ این پرسش آن است که رشد جنین باید به مرحله ای برسد که پذیرای روح انسانی باشد و تا این اتفاق نیفتد، روح انسانی در جنین دمیده نمی شود و طبق آیات قرآن و فرمایش پیامبر خدا (ص)، این کار پس از چهار ماهگی اتفاق می افتد و خدای متعال می فرمایند که در این زمان، [جنین] را در آفرینشی دیگر پدید آوردیم. آنچه معلوم است این است که در پایان چهار ماه، تغییر مهمی از لحاظ آفرینش در جنین پدید می آید که سبب می شود، جسم جنین قابلیت دمیده شدن روح در خودش را پیدا کند.

توجه داشته باشیم که مدت چهار ماه که در اینجا ذکر شد، از لحظه انعقاد نطفه حساب می شود. از طرفی چون دانستن زمان دقیق انعقاد نطفه تقریبا کار مشکلی است به همین دلیل در صورتی که زمان دقیق انعقاد نطفه را ندانیم بهتر است مبنای محاسبه خود را بر اساس اولین روز آخرین قاعدگی در نظر بگیریم. از این رو چنانچه زمان بین اولین روز آخرین قاعدگی تا زمان انعقاد نطفه را در حدود 10 روز در نظر بگیریم (این 10 روز زمان، تقریبی است و می تواند بیشتر یا کمتر هم باشد) آنگاه می توان گفت که روح پس از مدت 4 ماه و 10 روز در بدن جنین دمیده می شود. این یک نظری است که معمولا در بین مردم رواج دارد.

پس با توجه به مطالب بالا می توان چنین نتیجه گیری کرد که :

• منظور از روح که در این مطلب درباره دمیده شدن آن در بدن جنین بحث می شود، روح انسانی است.
• طبق آیات قرآن و فرمایش پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، این روح پس از 120 روز (یعنی 4 ماه) در بدن جنین دمیده می شود.
• خلقت جنین پس از چهار ماه وارد مرحله ای از تکامل می شود که آمادگی دریافت روح انسانی را دارد.
• مدت چهار ماه ذکر شده از لحظه انعقاد نطفه حساب می شود و اگر بخواهیم این مدت را از اولین روز آخرین قاعدگی حساب کنیم لازم است مدت زمان بین اولین روز آخرین قاعدگی تا زمان انعقاد نطفه را به آن بیفزاییم. این مدت را به طور تقریبی 10 روز در نظر گرفته ایم ولی می تواند کمتر یا بیشتر از این زمان هم باشد.